«تپه گیان ، هفت‌هزار سال تاریخ نهاوند پشت درهای بسته»
یادداشت روز به قلم اشکان بحیرایی
ایران‌زمین سرزمینی استوار بر ستون‌های تاریخ و تمدنی کهن. در میان نشانه‌های پرشمار این میراث عظیم، تپه گیان نهاوند جایگاهی ممتاز دارد؛ محوطه‌ای که بیش از هفت هزار سال پیش، مردمانی بر دامنه سرسبز زاگرس در آن زندگی می‌کردند و فرهنگ خود را در سفالینه‌ها، آیین‌های تدفین و شیوه زیست‌شان بازتاب دادند.
کاوش‌های علمی در گیان از سال ۱۹۳۱ میلادی (۱۳۱۰ خورشیدی) به سرپرستی «رومن گیرشمن» باستان‌شناس فرانسوی آغاز شد و لایه‌های فرهنگی متعددی را آشکار کرد. سفالینه‌های دست‌ساز با نقوش هندسی، گیاهی و حیوانی، از جمله شاخص‌ترین یافته‌ها بودند که نشان می‌دهند مردمان گیان نه تنها دارای نظام اجتماعی پیچیده بودند، بلکه با مراکز فرهنگی بین‌النهرین و آناتولی نیز دادوستد داشته‌اند. کشف گورهای منظم با اشیای تدفینی همچون ظروف سفالی، ابزار سنگی و زیورآلات، بیانگر باورهای آیینی و نگاه آنان به جهان پس از مرگ است.
تپه گیان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین گاه‌نگاری‌های باستان‌شناسی ایران شناخته می‌شود؛ زیرا لایه‌های آن توالی فرهنگی ۳۵۰۰ تا ۵۰۰ سال پیش از میلاد را به روشنی نشان می‌دهد. در حقیقت، گیان برای شناخت مراحل آغازین شهرنشینی و شکل‌گیری تمدن در فلات ایران همان اندازه اهمیت دارد که اور یا بابل برای بین‌النهرین.
با چنین عظمت و پشتوانه‌ای، نهاوند باید کانون افتخار ملی و مرکز پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران باشد. اما واقعیت تلخ این است که این شهرستان امروز حتی یک موزه فعال ندارد.نخستین موزه تاریخ و فرهنگ نهاوند در ۱۱ بهمن ۱۳۹۲ با پیگیری‌های جدی مهدی سنایی، نماینده وقت مردم نهاوند در مجلس، افتتاح شد.
سنایی با تأکید بر قدمت هفت‌هزارساله این شهرستان، موضوع راه‌اندازی موزه را در سطح ملی دنبال کرد و با رایزنی‌های خود توانست اعتبارات لازم و همکاری شهرداری و اداره میراث‌فرهنگی را برای تجهیز و اداره این موزه جلب کند.
به این ترتیب، بخشی از آثار مکشوفه تپه گیان و دیگر محوطه‌های باستانی برای نخستین بار در زادگاه‌شان در معرض دید عموم قرار گرفت،اما این موزه پس از چند سال به دلیل سوء‌مدیریت تعطیل شد و آثار ارزشمند آن به مخزن همدان منتقل گردید. وعده‌های مکرر برای تبدیل خانه تاریخی صمصام به موزه نیز همچنان بر زمین مانده و میراث کهن نهاوند بی‌پناه مانده است.
مردم نهاوند حق دارند آثار مکشوفه سرزمین‌شان را در زادگاه خود ببینند. این اشیا بخشی از هویت ایران هستند و جایگاه‌شان در ویترین های دورافتاده نیست، بلکه باید در بستر فرهنگی و تاریخی خود روایتگر شکوه گذشته باشند.تپه گیان، تنها تپه‌ای با سفال‌های کهن نیست؛ شناسنامه ایران است. و ایرانِ امروز، برای حفظ غرور ملی و پاسداری از تاریخش، باید هرچه زودتر نهاوند را از وضعیت «شهر بی‌موزه» نجات دهد.
