اشتباه تاریخی شهرداری تهران در معرفی مجسمه شاپور اول ساسانی
میلاد وندائی باستان شناس:فیلیپ عرب بود، نه والرین!
🗣میلاد وندائی باستان شناس:فیلیپ عرب بود، نه والرین!
♦️شهرداری تهران در روزهای گذشته از مجسمهای با عنوان «پیروزی شاپور اول ساسانی بر والرین، امپراتور روم» رونمایی کرد.
این مجسمه که الهامگرفته از نقشبرجسته مشهور شاپور اول در نقش رستم فارس است، بهسرعت در شبکههای اجتماعی وایرال شد.
♦️اما باستانشناسان و کارشناسان میراث فرهنگی میگویند این روایت، نادرست و غیرتاریخی است؛ چراکه در نقشبرجسته اصلی، فرد زانوزده در برابر شاپور، فیلیپ عرب است، نه والرین.
دیدگاه کارشناسان میراث فرهنگی
♦️میلاد وندایی، باستانشناس و نویسنده کتاب شاهان بر سنگ، در گفتوگو با صدای میراث توضیح میدهد:
«در نقشبرجسته شاپور اول در نقش رستم، دو امپراتور رومی دیده میشوند. شخص زانوزده فیلیپ عرب است که در سال ۲۴۳ میلادی پس از شکست از شاپور، با پرداخت خراج سنگین صلح کرد. در مقابل، والرین که در سال ۲۶۰ میلادی از سپاه ساسانی شکست خورد، در کنار اسب شاپور و در بند به تصویر کشیده شده است.»
♦️او میافزاید:
«اشتباه شهرداری در معرفی این مجسمه، نتیجهی بیتوجهی به جزئیات تاریخی و هنری اثر اصلی است. در نقش واقعی، زانو زدن فیلیپ عرب نشانهی خضوع و پذیرش شکست است، در حالی که والرین نماد اسارت نظامی در برابر اقتدار ساسانیان محسوب میشود.»
اهمیت نقش رستم در تاریخ ایران
♦️محوطهی تاریخی نقش رستم از مهمترین یادگارهای باستانی ایران است؛ جایی که شاهان ساسانی پیوند خود با شکوه پادشاهان هخامنشی را به تصویر کشیدهاند.
شاپور اول ساسانی در این محوطه، با هنرمندی و دقتی بینظیر، پیروزیهایش بر امپراتوری روم را بر سنگ جاودانه کرد.
♦️وندایی در توضیح جزئیات این اثر میگوید:
«در نقش رستم، شاپور با دست راست دستان والرین را به نشانهی اسارت گرفته و با دست چپ بر قبضهی شمشیر پارسیاش تکیه کرده است. در پشت این صحنه نیز نقش کرتیر، موبد موبدان عصر بهرام دوم، بعدها افزوده شد.»
فیلیپ عرب که بود؟
♦️فیلیپ عرب با نام کامل مارکوس ژولیوس فیلیپوس بین سالهای ۲۴۴ تا ۲۴۹ میلادی بر تخت امپراتوری روم نشست.
او در روستایی نزدیک شهر شهبا در سوریه امروزی زاده شد و بهدلیل تبار عربیاش با لقب «عرب» شناخته میشود.
♦️فیلیپ پس از مرگ گوردیان سوم در جنگ با ایرانیان به قدرت رسید و با شاپور اول ساسانی پیمان صلح بست.
دوران حکومت او پرآشوب بود و سرانجام در نبرد با دقیانوس کشته شد.
اشتباهات تکراری در تبلیغات شهری تهران
♦️این نخستین بار نیست که تبلیغات شهری تهران زیر ذرهبین افکار عمومی قرار میگیرد.
پیشتر نیز نصب بیلبوردی در میدان انقلاب که تصویر دکتر محمد مصدق را در کنار چهرههایی چون صدام، قذافی و حسنی مبارک نشان میداد، با موجی از انتقادها روبهرو شد.
♦️اکنون، ماجرای رونمایی از مجسمه شاپور اول با عنوان اشتباه «زانو زدن والرین»، دوباره حساسیتها را نسبت به دقت تاریخی در پروژههای فرهنگی شهرداری برانگیخته است.
♦️وندایی در پایان تأکید میکند:
«وقتی تاریخ به نماد هویت ملی تبدیل میشود، کوچکترین خطا در روایت آن، تحریف فرهنگی به شمار میرود
