پایان برجام
ایران از زیر سایه قطعنامه ۲۲۳۱ بیرون آمد
به گزارش پایگاه خبری اوای گرین، در روز شنبه ۲۶ مهرماه ۱۴۰۴ یکی از مهم‌ترین فصل‌های تاریخ دیپلماسی معاصر ایران به نقطه پایانی خود رسید. با خاتمه خودکار قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی از منظر حقوقی به پایان رسید و پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران برای نخستین‌بار پس از دو دهه از فهرست مسائل تهدیدکننده صلح و امنیت بین‌المللی خارج شد. این رویداد، نه‌تنها نقطه عطفی در مناسبات ایران با سازمان ملل است بلکه آزمونی تازه برای نظام بین‌الملل به‌شمار می‌آید؛ نظامی که هنوز با پیامدهای خروج آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸ و ناکامی اروپا در عمل به تعهداتش دست‌وپنجه نرم می‌کند. توافق هسته‌ای موسوم به برجام در ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) پس از ۲۲ ماه مذاکره فشرده بین ایران و گروه ۱+۵ در وین به امضا رسید.
سازوکار اسنپ‌بک
یکی از پیچیده‌ترین بخش‌های قطعنامه ۲۲۳۱ سازوکار موسوم به «اسنپ‌بک» یا بازگشت خودکار تحریم‌هاست. بر اساس بندهای ۱۰ و ۱۱ قطعنامه، اگر یکی از طرف‌ها ادعا کند ایران به تعهداتش پایبند نبوده، می‌تواند موضوع را به شورای امنیت ارجاع دهد و در صورت عدم حل اختلاف، تمامی تحریم‌های لغو شده بدون نیاز به رأی‌گیری بازمی‌گردند. همین بند، بعدها به ابزاری برای فشار سیاسی علیه ایران بدل شد.
رأی‌گیری پرتنش
در شهریور و مهر ۱۴۰۴ شورای امنیت شاهد یکی از پرتنش‌ترین جلسات سال‌های اخیر خود بود. دو پیش‌نویس جداگانه روی میز شورا قرار گرفت: یکی از سوی کره جنوبی، رئیس دوره‌ای شورا برای «ادامه تعلیق تحریم‌ها» که با ۴ رأی موافق، ۲ ممتنع و ۹ مخالف رد شد. دیگری از سوی روسیه و چین برای تمدید موقت قطعنامه ۲۲۳۱ تا آوریل ۲۰۲۶ که آن نیز با مخالفت کشورهای غربی شکست خورد.
بازگشت تحریم‌ها غیرقانونی است
واکنش تهران، مسکو و پکن سریع و قاطع بود. سه کشور در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که اقدام اروپا «فاقد مبنای حقوقی» است و هیچ کشور عضو سازمان ملل ملزم به تبعیت از آن نیست. به گفته دیپلمات‌های ایرانی، روند فعال‌سازی اسنپ‌بک باید از مسیر حل‌وفصل اختلافات برجامی عبور می‌کرد و تنها در صورت عدم حصول نتیجه در کمیسیون مشترک، قابل ارجاع به شورای امنیت بود. فرآیندی که از سوی اروپا طی نشده است.
هشدار حقوقی به سازمان ملل
در ادامه «سیدعباس عراقچی»، وزیر امور خارجه و از معماران برجام، طی نامه‌ای به «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت، موضع رسمی ایران را تشریح کرد. او یادآور شد که قطعنامه ۲۲۳۱ هیچ صلاحیتی به دبیرخانه سازمان ملل برای اعلام یا اعمال مجدد تحریم‌ها نمی‌دهد و هرگونه اقدام در این زمینه فراتر از اختیارات منشور ملل متحد است.
ایران در نقطه عطف جدید
اکنون و با پایان قطعنامه ۲۲۳۱ ایران وارد مرحله‌ای تازه از تعاملات بین‌المللی شده است. از این پس، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صرفاً بر اساس توافق پادمان‌های جامع و در صورت اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سوی ایران به نظارت خود ادامه خواهد داد؛ نه در قالب محدودیت‌های ویژه برجام.
انتخابی سرنوشت‌ساز
جامعه جهانی امروز در برابر دو گزینه مهم قرار دارد: ادامه مسیر فشار و تحریم‌هایی که تجربه نشان داده است تنها به تعمیق بی‌اعتمادی منجر می‌شوند، یا بازگشت به گفت‌وگویی سازنده که بر پایه احترام متقابل و منافع مشترک بنا شده باشد.
🔺برای خواندن ادامه این مطلب به سایت سازندگی مراجعه کنید
